Stanisław Żurek (1926-1996)

Stanisław Żurek urodził się 10 sierpnia 1926 roku w Radziwiu. Jego matka- Eleonora z domu Nowak zajmowała się domem, natomiast ojciec - Jan był masarzem. Mistrzami masarskimi byli także dziadek i brat Stanisława Żurka.
W 1939 roku ukończył szkołę powszechną, a w czasie okupacji pracował fizycznie w zakładzie stolarskim w Radziwiu. W 1943 roku został wyznaczony do wywozu na roboty przymusowe w głąb Niemiec. Chcąc tego uniknąć, zbiegł do Warszawy gdzie ukrywał się, a później uczył się i pracował w firmie stolarskiej. W stolicy zetknął się z konspiracją, wstąpił do Armii Krajowej, brał udział w akcjach partyzanckich m.in. w Akcji Burza oraz był żołnierzem w powstaniu warszawskim. O jego wojennej postawie świadczą otrzymane odznaczenia: Krzyż Armii Krajowej, Warszawski Krzyż Powstańczy i Odznaka Pamiątkowa Akcji Burza. Po kapitulacji powstania w 1944 roku trafił do obozu w Pruszkowie z którego uciekł, a po wyzwoleniu w 1945 roku wrócił do rodzinnego Radziwia.
Rozpoczął naukę w Małachowiance, a następnie skończył przyśpieszone gimnazjum OM TUR. W 1948 roku uzyskał maturę. W latach 1948-1953 studiował medycynę w Łódzkiej Akademii Medycznej otrzymując dyplom lekarza medycyny. Całe swoje życie zawodowe, tj. od 1 grudnia 1953 r. do 30 czerwca 1979 r., związał z Borowiczkami, gdzie pracował najpierw w Przychodni Przyzakładowej Cukrowni, a później w Ośrodku Zdrowia którego był kierownikiem. W 1961 r. Uzyskał specjalizację I stopnia w chorobach wewnętrznych. Cieszył się opinią dobrego i troskliwego lekarza, miał wielu zaprzyjaźnionych pacjentów.
Po przejściu na emeryturę w zaciszu swojego domu mieszczącego się przy ulicy Kolejowej oddawał się wyłącznie swym wielkim pasjom, czyli twórczości plastycznej i literackiej. Jego pierwsze wypalanki w drewnie powstawały już dużo wcześniej, w latach sześćdziesiątych. Zaprojektował i własnoręcznie wykonał także większość mebli znajdujących się w jego domu nawiązujących do estetyki przedwojennej spółdzielni „ŁAD”. Drewniane meble, ramy obrazów, luster, świeczniki, zdobił kredką, farbami olejnymi, elementami metaloplastyki. Pozostawił po sobie około 100 obrazów „o charakterze kompozycji metaforycznych z odrobiną naiwności i satyry. „Wiele z nich ma swoje nazwy lub są zaopatrzone w odpowiednie wierszyki”. Jego twórczość plastyczna jest oryginalna, rozpoznawalna „na pierwszy rzut oka”. Nie zapatrywał się na żadne modne kierunki, bardzo cenił indywidualizm, bawił się kolorem i formą. Jest tu i szczypta humoru, i próba lapidarnego wyrażenia, czym jest człowiek i świat.
Na jego uzdolnienia zwrócił uwagę Kazimierz Askanas w swojej monografii „Sztuka Płocka”, zamieszczając zdjęcia charakterystycznych obrazów. Należał do Płockiej Grupy Plastyków Nieprofesjonalnych RAMA’79. W 1988r. Otrzymał zezwolenie na wykonywanie zawodu artysty plastyka z Ministerstwa Kultury i Sztuki. W 1973 roku uhonorowano go Medalem 150-lecia Towarzystwa Naukowego Płockiego za ofiarowanie własnych prac plastycznych. W 1977r. Otrzymał z rąk Prezydenta Miasta Płocka dyplom w nagrodę za krzewienie kultury plastycznej.
Brał udział w licznych wystawach indywidualnych i zbiorowych:
- Galeria Bródno w Warszawie 1987 r.,
- Miejska Biblioteka Publiczna w Kutnie 1987 r.,
- KMPiK w Płocku 1987 r.,
- Hotel Petropol 1988 r.,
- Teatr Dramatyczny w Płocku 1988 r.,
- Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Płocku 1989 r.,
- Schwedt 1989 r.,
- L.O im. St. Małachowskiego 1990 r.,
Wystawy pośmiertne:
- kawiarnia artystyczna „Pod kominem” 1998 r.,
- siedziba HZPiT „Dzieci Płocka” 1999 r.,
- Teatr Dramatyczny w Płocku 1999 r.,
- Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu 2001 r.,
- Dom Darmstad 2002r.
Oprócz twórczości plastycznej zajmował się literacką. Interesowały go głównie krótkie formy: wiersze, satyry, humoreski, które zebrane w formie niewielkiego tomiku „Zadry piątej klepki” ukazały się w 1991r. Pisał też do pism satyrycznych m.in. do „Szpilek”, radia, kabaretów. Jego przemyślenia nad złożonością ludzkiej natury i nietuzinkowe refleksje o otaczającym świecie podane z żartem, kpiną, działają na wyobraźnię odbiorcy, od którego twórca oczekuje odrobiny wysiłku intelektualnego.
O swojej twórczości tak powiedział:
„W moich pracach jest sporo metafizyki, trochę satyry i nieco melancholii wobec tego, co nas otacza, a często pożera. Tworzę wedle własnego poczucia piękna i pojmowania świata naprawdę z czystej potrzeby serca. Staram się, by to, co tworzę, było jakie takie nasze polskie i niezależnie od tego, jak znawcy przedmiotu ocenią moją twórczość, jeśli zwykli zjadacze chleba, kontemplując moje prace, do takiego właśnie dojdą wniosku, będzie to dla mnie najwyższym wyróżnieniem”.
Stanisław Żurek zmarł 13 kwietnia 1996r. w Płocku. W pamięci mieszkańców Radziwia pozostał jako skromny starszy pan o lekko pochylonej sylwetce i siwych włosach, którego często można było spotkać późnym wieczorem spacerującego samotnie ulicami naszej dzielnicy.

oprac. Elżbieta Chmura